استرداد جهیزیه و نکات آن (پس گرفتن جهیزیه)

جهیزیه چیست ؟

آوردن جهیزیه در بیشتر مناطق ایران رسم کهنی است که عرف هر منطقه، شهر یا قوم نقش به سزایی در شناخت آن دارد. در قانون مدنی ایران اشاره ای به جهیزیه نشده است اما می توان گفت جهیزیه مجموعه اموال منقولی است برای استعمال یا تزئین زندگی مشترک که از سوی زن به منزل شوهر آورده می شود. همچنین لازم به ذکر است که در ماده 1107 قانون مدنی، تهیه اثاث خانه به عهده مرد گذاشته شده است.

مالکیت جهیزیه با کیست؟

باید دانست که آوردن جهیزیه از سوی زن به منزله انصراف اواز مالکیت نیست بلکه فقط به جهت زندگی مشترک، شوهر حق استفاده (انتفاع) از آن را دارد و عرفا نیز چنین است مالکیت جهیزیه متعلق به زن است و شوهر حق استفاده دارد با این حساب و با در نظر گرفتن این که زن تکلیفی برای آوردن جهیزیه به منزل شوهر ندارد، هر زمان که بخواهد می تواند جهیزیه را مسترد نماید (پس بگیرد).

پاسخ به 5 سوال پرتکرار

حال به چند سوال مهم و پرتکرار پاسخ خواهیم داد.

آیا بردن جهیزیه قبل از طلاق امکان پذیر است؟

بله چون زن مالک آن وسایل است.

بردن جهیزیه نیاز به اجازه شوهر دارد؟

زن مالک جهیزیه است و با توجه به این که وظیفه قانونی برای آوردن یا نگه داشتن جهیزیه ندارد می تواند هر موقع که بخواهد آن را مسترد نماید و نیازی به اجازه شوهر نیست. دقت بفرمایید جهاز همان است که دختر یا خانواده او خریده است و شامل خریدهای شوهر نمی شود.

مالکیت وسایلی که شوهر به جای جهیزیه می خرد با کیست؟

لوازمی را که شوهر در طول زندگی مشترک خریداری می کند، جزء جهیزیه نیست. جهیزیه همان است که در شروع زندگی مشترک زن به خانه شوهر آورده است و اگر در طول زمان این وسایل خراب یا کهنه شوند، شوهر مسئولیتی و تکلیفی برای پرداخت وجه آن یا دادن جایگزین نخواهد داشت. اگر زن بخواهد دادخواست استرداد جهیزیه دهد فقط آنچه باقی مانده را می تواند مسترد نماید (پس بگیرد)

مسئولیت شوهر در صدمه و مستهلک شدن جهاز چگونه است؟

مطابق قانون زوج در صورتی از اموال به طور صحیح استفاده کرده باشد و به طور عمد خساراتی بر جهاز وارد نکرده باشد، در قبال صدمات و استهلاکات مسئولیت ندارد. مثلاً اگر جهیزیه زوجه بر اثر حوادثی مثل آسیب در هنگام حمل و نقل، شکسته شدن غیرعمدی یا نوسان برق صدمه ببیند یا اینکه بر اثر مرور زمان مستهلک شود، زوج هیچ مسئولیتی در این خصوص ندارد و نیازی نیست غرامتی به زوجه بدهد.

آیا شوهر می تواند بدون اجازه همسر خود جهیزیه را بفروشد؟

خیر! برای فروش کالایی نیاز است که فروشنده یا خود مالک آن باشد یا نمایندگی یا وکالت در فروش داشته باشد. همانطور که گفته شد جهیزیه از اموال زوجه (زن) است و در صورتی که شخصی اموال دیگری را بدون اذن مالک بفروشد می توان از او تحت عنوان جرم فروش مال غیر شکایت کرد.

اثبات مالکیت جهیزیه

با توجه به مطالب فوق مشخص شد که اثبات مالکیت جهیزیه رکن اساسی طرح دعوای استرداد جهیزیه است. به همین دلیل باید دلیل و مدارکی مبنی بر اینکه چه کسی مالک است ارائه شود. بهترین مدرک جهت اثبات مالکیت سیاهه جهیزیه می باشد. باید توجه داشت که اگر سیاهه در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود حکم سند رسمی را دارد و در نتیجه اعتبار بیشتری خواهد داشت که البته در جامعه ما روال کمتری دارد.

در صورت نداشتن سیاهه می توانید به فاکتور خرید کالا و شهادت شهود نیز استناد کنید.

سیاهه جهیزیه چیست؟

سیاهه جهیزیه، به صورت جلسه ای گفته می شود که در آن نام و گاهی اوقات قیمت وسایل خریداری شده جهاز را نوشته و به امضای زوجین، والدین، اقوام آنها می رسد. اهمیت لیست سیاهه در فوق ذکر شد و باید توجه داشت در صورت دادخواست استرداد باید لیست سیاهه را ضمیمه آن شود.

نکته قابل توجه آن است که صرف ارائه لیست سیاهه به دادگاه که به امضای شوهر رسیده است، دلیل محکومیت مرد به استرداد جهیزیه نیست زیرا زوجه باید وجود جهاز را در منزل شوهر ثابت نماید.

نداشتن سیاهه جهیزیه

در مواقعی که لیست سیاهه گم شده است یا اصلا وجود نداشته، می توان از شهادت شهود استفاده کرد و اگر شهودی هم وجود نداشته باشد میتوان با ارائه فاکتور خرید، مالکیت خود را به اثبات رساند.

نکاتی تکمیلی در خصوص سیاهه جهیزیه

بهتر است سیاهه جهیزیه به نحوی صحیح و با امضا طرفین انجام شود. چرا که بر اساس تجربه، در دعوای استرداد جهیزیه می تواند به هر دو طرف کمک کند که البته عمدتا به نفع خانم است. البته آقایان هم باید بدانند گاهی در دعاوی استرداد جهیزیه دیده شده که اموالی که مرد تهیه کرده است را نیز زوجه (زن) به عنوان جهاز خود لیست کرده است که در صورت وجود سیاهه دقیق می توان از این امر نیز جلوگیری کرد.