سند تجاری

به اسنادی گفته می شود که قابلیت معامله و نقل و انتقال دارند و معرف طلبی برای دارنده خود در سر رسید کوتاه مدت هستند و از تشریفات و امتیازات قانونی و ویژه تبعیت می کنند . طبق این تعریف اسناد تجاری به برات ، چک و سفته محدود می شوند.

وصف تجریدی اسناد تجاری

اصل غیرقابل استناد بودن ایرادات که گاهی به آن وصف تجریدی اسناد تجاری نیز گفته می شود، بعنوان یکی از اصول مهم در اسناد تجاری است و به این معنا می باشد که صاحبان سند تجاری (امضا کنندگان سند) نمی توانند در برابر دارنده با حسن نیت، به روابط شخصی خود با دارنده یا دارندگان قبلی، استناد کند. در واقع ایراداتی که جنبه شخصی و خصوصی دارند در برابر دارنده با حسن نیت، قابل استناد نیست. البته ناگفته نماند که بر این اصل استثنائاتی نیز عنوان گردیده است.

• ایرادات مربوط به تعهدات اصولا در مقابل دارندگان غیر مستقیم سند تجاری قابل استناد نمی باشد.

برای مثال: اگر «الف» چکی را صادر کند و به «ب» منتقل کند و «ب» نیز آن را به «ج» منتقل کند و سپس معامله اول فسخ شود «الف» می تواند در برابر شخص «ب» به فسخ معامله استناد کند و از پرداخت وجه چک امتناع کند اما در برابر شخص «ج» چنین حقی ندارد.

✅ در نتیجه: وصف تجریدی، نتیجه اصل غیر قابل استناد بودن ایرادات در برابر دارنده با حسن نیت است، در نتیجه سند تجارتی بعد از صدور و یا ظهر نویسی از رابطه پایه جدا شده و ایرادات در برابر دارنده غیر مستقیم قابل استناد نخواهد بود.

نکته: ایراداتی که جنبه عینی دارند (مانند جعلی بودن سند، محجور بودن صادر کننده سند و امثالهم) در برابر همه قابل استناد است. اصل غیرقابل استناد بودن ایرادات در مقابل روابط خصوصی و شخصی قابل استناد نیست، مانند ایراد به اقاله، تهاتر، تقلب و…

منظور از ایرادات

منظور از ایراد در غیر قابل استناد بودن ایرادات دفاعیاتی است که ممکن است نسبت به سند تجاری مطرح شود تا موجب صدور حکم بر برائت ذمه خوانده شود.

مبنای قانونی

در حقوق ما این اصل مستند قانونی ندارد اما دکترین حقوقی و رویه قضایی آن را قبول و به رسمیت می شناسند.