عین معین مورد معامله می تواند مال در آینده باشد؟

مقدمه

مال تقسیم بندی مختلفی دارد. گاهی در در یک معامله یک جنس یا کالای مشخصی به فروش میرسد، مانند آنکه به فروشگاه برای خرید یک کیف دستی مراجعه می نمایید یا زمانی است که از یک تاجر یک تن برنج از انبار او خریداری می نمایید. برای رسیدن به پاسخ عنوان موضوع بهتر است با مال مثلی، قیمی و عین معین آشنا شوید.

مال مثلی و قیمی و عین معین و کلی

مال مثلی: به اموالی می گویند که در اوصاف و ویژگی هایی که ایجاد رغبت می کند و مبنای تعیین قیمت قرار می گیرد از نظر عرف یکسان باشند به نحوی که بتوان هر یک را به جای دیگری به طلبکار داد مانند دو سکه ده ریالی؛ به عبارت دیگر، مال مثلی وفق ماده 950 قانون مدنی، مالی است که دارای شبیه و نظیر است؛

ماده 950 قانون مدنی

مثلی که در این قانون ذکر شده عبارت از مالی است که اشباه و نظائر آن نوعًا زیاد و شایع باشد. مانند حبوبات و نحو آن و قیمتی مقابل آن است مع ذلک تشخیص این معنی با عرف می باشد

اما مال قیمی: مالی است که شبیه و نظیر ندارد بلکه شخص آن در نظر عرف اهمیت دارد به همین جهت نمی توان مال دیگری را به جای آن قرار داد. به همین سبب در صورت تلف باید قیمت آن را پرداخت، و به همین اعتبار به آن قیمی می گویند.

عین معین: مالی است که در عالم خارج، جدای از سایر اموال، مشخص و قابل اشاره باشد: مانند این کسیه برنج (به طور مشهود و جدا شده)

عین کلی: صفات آن فقط در ذهن معین است و در عالم خارج می تواند بر افراد متعددی صدق کند مانند ده کیلو برنج طارم. به عبارت دیگر 10 کیلو برنج طارم ممکن است در یک سیلو چندین تنی باشد که هنوز 10 کیلو آن جدا نشده است (تعیین مصداق نشده است)

عین معین مورد معامله می تواند ناظر به آینده باشد؟

با توجه به تعاریف مذکور، باید دانست: اگر مورد معامله عین کلی باشد همواره باید از اموال مثلی باشد زیرا مال قیمی دارای شبیه و نظیر نیست و اگر به صورت عین کلی معامله شود جهل به مورد معامله الزم می آید ولی در صورتی که مورد معامله عین معین باشد می تواند مثلی باشد یا قیمی. وفق ماده 361 قانون مدنی، در بیع عین معین مبیع باید هنگام عقد موجود باشد.

ماده 361 قانون مدنی:

اگر در بیع عین معین معلوم شود که مبیع وجود نداشته بیع باطل است.

این در صورتی است که عین معین به عنوان تملیک مال موجود فروخته شود ولی در بیع عینی که در آینده ساخته می شود مانند آپارتمان، موجود بودن در هنگام عقد ضرورت ندارد. اما توجه داشته باشید که قرارداد پیش فروش ساختمان بیع عین معین نیست و قرارداد ساخت ساختمان طبق شرایط قرارداد و بیع آن پس از ساخت است. پس در صورتی که عین معین مورد معامله قرار میگیرد نمی تواند عینی باشد که در آینده موجود می شود (برخالف بیع کلی) درنتیجه مال آینده به صورت عین معین قابل معامله نیست و به صورت کلی فی الذمه صحیح می باشد.

منظور از کلی فی الذمه:

کلی فی الذمه به مالی گفته می‌شود که در عالم خارج مصادیق متعددی دارد. می‌توان گفت، مالی که به صورت کلی معامله می‌شود، معین است اما در عالم خارج مصادیق متعددی از آن وجود دارد.

منبع:

• ماده 361 قانون مدنی
• ماده 950 قانون مدنی
• عقود معین، ج ،1 ش 188
• کاتوزیان، اموال و مالکیت، ش 34