وجه التزام چیست؟

با منعقد کردن قرارداد طرفین عقد به فکر ضمانت اجراهای آن قرارداد خواهند بود. به طور معمول طرفین قرارداد برای تحکیم تعهدات و تضمین اجرای قرارداد از سوی هر دو طرف به صورت شرط در ضمن عقد مبلغی را معین می کند تا چنانچه هریک از آن دو طرف از انجام تعهدات کوتاهی کرد محکوم به پرداخت آن مبلغ به طرف مقابل گردد. در علم حقوق این مبلغ را اصطلاحا وجه التزام می نامند. حال سوال آن است که چنانچه طرف قرارداد از تکالیف قراردادی خود تخطی نماید و طرف دیگر مطالبه خسارات قراردادی را بخواهد، آیا دادگاه می تواند خسارت تعیین شده را کمتر یا بیشتر کند؟

تغییر وجه التزام توسط دادگاه

به استناد ماده 230 قانون مدنی اگر وجه التزام تعیین شود حاکم نمی تواند آن را کمتر یا بیشتر نماید. از این ماده به «وجه التزام» یاد می شود.

ماده 230 قانون مدنی:

اگر در ضمن معامله شرط شده باشد که در صورت تخلف متخلف مبلغی به عنوان خسارت تأدیه نماید حاکم نمی تواند او را به بیشتر یا کمتر از آن چه که ملزم شده است محکوم کند.

باید توجه داشت که شرط تحدید مسئولیت با وجه التزام، متفاوت است. شرط تحدید مسئولیت به این معنا است که متعهد فقط تا میزانی که توافق شده است مسئول است. به عبارت دیگر، شرط تحدید مسئولیت می تواند تعداد خسارت هایی را که یک طرف قرارداد در شرایط خاص باید بپردازد، محدود کند، مثلا در قرارداد شرط می شود که طرف مقابل صرفا تا مبلغ 10 میلیون تومان مسئول خواهد بود لذا در این شرایط اصولا دریافت مازاد بر 10 میلیون تومان ممکن نمی باشد مگر در شرایط خاص. حال ممکن است در شرط تحدید مسئولیت، طرفین بر حداقلی توافق نموده باشند، ر این شرایط حاكم نمي تواند او را به كمتر از اين مبلغ محكوم كند و اگر به حداکثری توافق نموده باشند حاکم نمی تواند به بیشتر از آن حکم کند. با توجه به این موراد می توان گفت اعتبار شرط تحدید مسئولیت در حد شرط عدم مسئولیت است.

منابع:

• صفایی، قواعد عمومی قراردادها، ص223
• ماده 230 قانون مدنی